Maca Kökünün Faydaları

Farklı birçok ‘süper besinin’ son yıllarda hayatımıza dahil olduğunu fark etmişsinizdir. İşte bu besinlerden birisi de maca bitkisi.

Gelin ‘mucize bitki’ gibi abartılara girmeden sağlığımız için potansiyel faydaları olan maca’yı biraz tanıyalım.

Maca Bitkisi Nedir?

Maca, Peru’daki bazı popülasyonların binlerce yıldır yiyecek ve ilaç olarak kullandığı bir bitkidir. Yakın geçmişte, maca, belirli sağlık problemleri için doğal bir çare olarak dünya çapında popülerlik kazanmıştır.

Lepidium meyenii olarak bilinen maca bitkisine, Peru ginsengi de denilmektedir. Maca; brokoli, karnabahar, lahana gibi turpgillerden bir sebzedir.

Peru And Dağları’nda 4.000 metrenin üzerindeki sert hava koşullarına uyum gösterebilen yenilebilir sayılı bitkiden bir bitki olan maca, aslında 2000 yıldan uzun bir süredir And halkı tarafından yetiştirilmektedir.

Geleneksel olarak, And halkı maca’yı yiyecek olarak kullanmış ve maca bitkisini fermente bir içecek veya yulaf lapası içerisinde tüketmiştir. Ayrıca, And halkı, maca’yı solunum ve romatizmal hastalıklar gibi bazı sağlık problemlerini tedavi etmek için doğal bir ilaç olarak kullanmıştır.

Günümüzde Maca ürünlerine olan talep, özellikle bitkinin doğurganlığı destekleyebileceği iddiaları nedeniyle artış göstermiştir.

Bu bitki 1990 sonlarından itibaren Çin’de bitkisel bir ilaç haline gelmiş ve tüm dünyada giderek artan maca talebi sonucu, Çin’deki dağlık Yunnan eyaleti de dahil olmak üzere dünyanın diğer bölgelerinde seri üretilmeye başlanmıştır.

Bitkinin en yaygın kullanılan kısmı olan maca kökü, lif, amino asitler, C vitamini, bakır, demir, kalsiyum gibi vitaminler ve mineraller içerir. Ayrıca maca, vüdumuza faydalı bazı biyoaktif bileşikleri de içermektedir.

Maca ile ilgili yapılmış mevcut çalışmalardan elde edilen sonuçlar bitkinin potansiyel sağlık faydalarını destekliyor olsa da, maca’nın etkinliği ile ilgili daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu söyleyebiliriz.

Peki Maca Bitkisinin Potansiyel Faydaları Nelerdir?

Libidoyu arttırıcı etki

Maca kökünün en bilinen faydası libidoyu artırma potansiyelidir. Bu iddiayı destekleyecek bazı bilimsel kanıtlar vardır.

2015 yılında antidepresan kullanımı kaynaklı cinsel işlev bozukluğu yaşayan 45 kadınla yürütülen bir araştırma, 12 hafta boyunca günde 3.000 mg maca kökü almanın plasebo grubuna kıyasla cinsel işlevi ve libidoyu önemli ölçüde iyileştirdiğini göstermektedir.

Maca bitkisi ve cinsel işlev ilişkisi üzerine yapılan 2010 tarihli bir çalışma ise, maca’nın libidoyu iyileştirebileceğini gösteren kanıtlar bulmuştur. Ancak çalışmanın küçük ölçekli olduğu ve sonuç çıkarmak için sınırlı olduğu da belirtilmiştir.

Erkeklerde doğurganlığı arttırıcı etki

Maca takviyesi almak, erektil disfonksiyonu olan erkekler için fayda sağlayabilir.

Ayrıca maca almanın sperm konsantrasyonunu veya sperm sayısını iyileştirmeye yardımcı olabileceği gösterilmiştir (Kaynak 1). Sperm konsantrasyonu, erkek doğurganlığıyla yakından bağlantılıdır.

2020 yılında yapılan bir çalışmada, düşük sperm sayısı veya azalmış sperm hareketliliği teşhisi konan 69 erkekte maca’nın etkilerini değerlendirilmiştir.

12 hafta boyunca günde 2 gram maca almanın, plasebo tedavisine kıyasla semen konsantrasyonunu önemli ölçüde iyileştirdiği görülmüştür.

Menopoz semptomlarını hafifletme

Menopoz, adet dönemlerinin kalıcı olarak durduğu yaşam zamanıdır.

Bu süre zarfında östrojen hormonu doğal olarak düşer. Östrojen hormonunda meydana gelen bu düşüş, bazı kişilerde sıcak basması, ruh hali değişimleri, sinirlilik, uykusuzluk gibi rahatsız edici semptomlara sebep olabilir.

Yapılan bazı araştırmalar, maca’nın uyku bozuklukları ve sıcak basması gibi semptomlarda hafifletme sağlayabileceğini göstermektedir (Kaynak 2).

Ruh halini iyileştirici, enerji seviyesini arttırıcı etki

Maca bitkisinin enerji seviyelerini ve ruh halini iyileştirmeye yardımcı olabilir.

2016 senesinde yapılan ve 175 kişiyi kapsayan bir çalışma, 12 hafta boyunca günde 3 gram kırmızı veya siyah maca almanın plasebo grubuna kıyasla ruh hali ve enerji puanlarını iyileştirdiğini göstermiştir.

2015 senesinde yapılan başka bir çalışma ise, menopoz sonrası 29 Çinli kadına 6 hafta boyunca günde 3,3 gram maca ile yapılan tedavinin, plasebo tedavisine kıyasla depresyon semptomlarını azalttığını bulmuştur (Kaynak 3) .

Bu faydalara ek olarak maca bitkisinin,

Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, güneş ışığı hasarını azaltıcı, öğrenme ve hafızayı geliştirici etkileri olduğu gösterilmiştir. Ayrıca maca kan basıncını düşürücü etkiye sahip olabileceği gibi, içeriğinde bulunan glutatyon ve süperoksit dismutaz gibi doğal antioksidanlar sayesinde serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olur. Bu antioksidanların kalp hastalığı ve kanser gibi hastalıkları önlemede etkili olduğu bilinmektedir (Kaynak 4).

Maca Bitkisinin Yan Etkisi Var mı?

Maca kullanımına ilişkin akla gelen sorulardan biri de bitkinin kullanımının güvenli olup olmadığıdır. Araştırmalar maca tüketiminin genellikle güvenli olduğunu, iyi tolere edildiği ve yan etkileri olmadığını göstermektedir.

Yine de birçok potansiyel sağlık yararı olan maca’yı, özel bir sağlık durumunuz varsa ve hamile veya emziriyorsanız doktorunuza danışmadan kullanmayınız.

Maca Nasıl Kullanılır?

Maca, kapsüller ve tozlar dahil olmak üzere birçok biçimde bulunur ve diyete eklenmesi kolaydır.

Maca tozunu smoothie’lere, yulaf ezmesine, yoğurt gibi birçok yiyeceğe ekleyerek tüketebilirsiniz. Ayrıca tatlı aromalı yiyeceklerle de iyi uyum sağlayabilir.

Maca tozu genellikle sevilen bir tada sahiptir. Yine de damak tadınızın alışması için öğünlerinize küçük miktarlarda ekleyerek kullanmaya başlamanızda fayda var.

Tıbbi kullanım için ise optimal doz belirlenmemiştir. Bununla birlikte, çalışmalarda kullanılan maca tozunun dozu genellikle günde 1.5-3 gram arasında değişmektedir (Kaynak 5).

Maca’yı bazı süpermarketlerde, sağlıklı gıda mağazalarında ve internet mağazalarında bulabilirsiniz.

Sonuç olarak, maca bitkisinin birçok potansiyel sağlık yararı gösterilse de, etkinliğini tam olarak belirleyebilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.